Pisanie czytelnych i zrozumiałych zapytań SQL jest kluczową umiejętnością dla każdego programisty pracującego z bazami danych. Dobrze napisane zapytanie pozwala szybko i łatwo odszukać potrzebne informacje oraz zminimalizować ryzyko popełnienia błędu. W niniejszym artykule przedstawiamy szczegółowe wskazówki i rozwiązania, które pomogą w tworzeniu przejrzystego kodu SQL.
Jak unikać pisania trudnych do zrozumienia zapytań
Używaj prostego, zwięzłego języka
Podstawową zasadą przy tworzeniu zapytań SQL jest stosowanie prostego, zwięzłego języka. Długie, rozbudowane zdania z wieloma zagnieżdżeniami szybko stają się nieczytelne. Lepiej rozbić skomplikowane konstrukcje na kilka prostszych elementów i połączyć je za pomocą logicznych operatorów takich jak AND, OR czy NOT. Pozwoli to na łatwiejsze zrozumienie poszczególnych warunków zapytania.
Unikaj skomplikowanej składni i zagnieżdżeń
Nadmierna złożoność składniowa również utrudnia zrozumienie kodu SQL. W miarę możliwości należy unikać wielokrotnych zagnieżdżeń w obrębie klauzul SELECT, FROM czy WHERE. Zbyt wiele poziomów zagnieżdżenia powoduje, że trudno jest prześledzić relacje między poszczególnymi elementami zapytania. Prostota i linearność konstrukcji zdecydowanie ułatwia orientację w kodzie.
Rozbijaj skomplikowane zapytania na prostsze
Bardzo rozbudowane, wielowarunkowe zapytania SQL warto rozbić na kilka prostszych. Można zdefiniować osobne widoki dla poszczególnych fragmentów i łączyć je za pomocą operatorów UNION, JOIN czy IN. Pozwoli to zachować strukturę logiczną całości przy jednoczesnym podziale na łatwiejsze do zrozumienia elementy. Ten zabieg znacząco poprawia czytelność skomplikowanych zapytań.
Jak pisać czytelne klauzule WHERE
Używaj operatorów porównania zamiast skrótów
Klauzule WHERE zawierają warunki, jakie muszą spełniać zwracane wiersze. Powinny być zrozumiałe i nie pozostawiać wątpliwości co do zamierzonego działania. Lepiej używać pełnych operatorów porównania, np. "WIECEJ NIZ" zamiast ">". Unikaj też łańcuchów symboli, lepiej rozpisać każdy warunek osobno z użyciem słów AND, OR itp.
Unikaj zbyt wielu warunków w jednej klauzuli
Umieszczanie wielu warunków w jednej klauzuli WHERE znacząco utrudnia zrozumienie jej działania. Po kilku warunków logicznych trudno już prześledzić relacje między nimi i faktyczne kryteria selekcji. Lepiej rozdzielać warunki na kilka prostszych klauzul i łączyć je przez AND/OR. Pozwoli to na łatwiejsze zrozumienie każdego z osobna.
Rozdzielaj warunki na osobne linie dla czytelności
Innym pomocnym zabiegiem jest rozbijanie długich warunków na kilka linii. Każdy warunek logiczny powinien znajdować się w osobnym wierszu, nawet jeśli są połączone operatorem AND/OR. Pozwoli to na szybsze ogarnięcie i przegląd poszczególnych kryteriów selekcji bez konieczności wielokrotnego czytania całej klauzuli.
Czytaj więcej: Bazy danych dla programistów - jak działają i jak zacząć je wykorzystywać?
Jak formatować zapytania SQL dla czytelności
Stosuj wcięcia i odstępy między elementami zapytania
Odpowiednie wcięcia i odstępy pomiędzy elementami zapytania poprawiają jego czytelność. Poszczególne klauzule powinny zaczynać się w tej samej kolumnie, a ich zawartość powinna być wcięta. Ułatwia to szybkie zorientowanie się, które fragmenty do siebie należą. Warto też rozdzielać klauzule pustymi liniami, co poprawia ogólną przejrzystość kodu.
Rozbijaj długie linie na wiele wierszy
Długie linie kodu są trudne do ogarnięcia podczas przeglądania zapytania. Warto je dzielić na kilka wierszy w celu lepszej czytelności. Dotyczy to zwłaszcza długich list pól, złożonych wyrażeń logicznych czy wielu warunków w klauzuli WHERE. Każdy element powinien znajdować się w osobnym wierszu, a zapis wielolinijkowy ułatwia ogólne zrozumienie.
Używaj komentarzy i nagłówków do opisu sekcji
Odpowiednie komentarze i nagłówki znacząco poprawiają zrozumienie struktury i działania zapytania. Warto opatrzyć komentarzem każdą główną sekcję jak SELECT, FROM czy WHERE. Pozwoli to szybko zorientować się, co zawiera dana część kodu. Komentarze liniowe ułatwiają też objaśnienie fragmentów, które mogą wydawać się niejasne.
Jak nazywać elementy zapytania

Używaj opisowych, zrozumiałych nazw
Kluczowe dla zrozumienia zapytania SQL jest stosowanie czytelnych nazw wszystkich jego elementów. Dotyczy to zwłaszcza aliasów kolumn, nazw tabel i widoków. Powinny one w jasny sposób informować o zawartości danego elementu. Niejasne, tymczasowe nazwy utrudniają szybkie zorientowanie się w logicznej strukturze zapytania.
Unikaj skrótów i tymczasowych nazw
W zapytaniach SQL należy unikać nieczytelnych skrótów jak "tmp" czy "col1". Choć skracają one zapis, to pogarszają ogólne zrozumienie kodu. Podobnie tymczasowe nazwy wymyślone "ad hoc" powinny być zmienione na opisowe. Warto poświęcić chwilę na zastanowienie się nad odpowiednimi, przejrzystymi nazwami.
Stosuj konwencję nazewnictwa w całym zapytaniu
Spójne nazewnictwo elementów zapytania również poprawia jego czytelność. Jeśli zaczniemy nazywać aliasy kolumn w konwencji "kolumna_tabela", to należy jej konsekwentnie używać w całym zapytaniu. Utrzymywanie spójności ułatwia szybką orientację przy przeglądaniu kodu SQL.
Jak testować zapytania SQL pod kątem czytelności
Czytaj na głos i sprawdzaj zrozumiałość
Dobrym sposobem testowania czytelności zapytań SQL jest głośne ich odczytywanie. Pozwala to wychwycić wszelkie niejasności i problemy ze zrozumieniem poszczególnych fragmentów. Jeśli przy głośnym czytaniu jakaś część brzmi niezrozumiale, to prawdopodobnie wymaga poprawy pod kątem jasności przekazu.
Proś innych o przegląd kodu
Warto również poprosić innych programistów o przejrzenie napisanych przez siebie zapytań SQL i ocenę ich czytelności. Świeże spojrzenie i opinia osób niepracujących nad danym fragmentem kodu pozwoli wyłapać potencjalne niejasności. Na podstawie ich uwag można wprowadzić poprawki w celu usprawnienia zapytania.
Dodawaj komentarze i porównuj wersje
Dodanie komentarzy do zapytania SQL i porównywanie kolejnych jego wersji również pomaga ocenić zmiany w czytelności. Jeśli z biegiem prac kod staje się coraz mniej jasny, to znak, że należy uprościć jego strukturę i poprawić nazewnictwo. Regularny przegląd z komentarzami ułatwia utrzymanie wysokiej czytelności.
Jak optymalizować zapytania bez utraty czytelności
Używaj indeksów i partycjonowania
Optymalizacja zapytań SQL zazwyczaj wiąże się ze zwiększeniem ich złożoności, co negatywnie wpływa na czytelność. Jednak pewne techniki jak indeksy czy partycjonowanie tabel pozwalają na poprawę wydajności bez konieczności istotnych zmian samej struktury zapytania. Dzięki temu można zaoszczędzić zasoby bez pogorszenia czytelności kodu.
Unikaj zbędnych pól i warunków
Innym sposobem na optymalizację jest usunięcie zbędnych elementów zapytania. Sprawdzenie, które pola i warunki są faktycznie nieużywane pozwala je wyeliminować, uprościć zapytanie i poprawić jego czytelność. Mniejsza liczba elementów zazwyczaj idzie w parze ze zwiększoną jasnością i zrozumiałością kodu.
Stosuj tymczasowe tabele i widoki
Wyodrębnianie fragmentów zapytań do tymczasowych tabel i widoków może poprawić wydajność bez pogorszenia czytelności. Zamiast złożonych konstrukcji i zagnieżdżeń, używamy prostych odniesień do wcześniej zdefiniowanych elementów. Daje to zysk pod względem optymalizacji przy zachowaniu prostoty i jasności głównego zapytania.